اقدام هوشمندانه ایران برای توسعه روابط سیاسی و تجاری با ارمنستان، یکی از اقدامات مهم تهران در سال ۱۴۰۲ هجری شمسی است.
افتتاح سرکنسولگری ایران در قاپان ارمنستان در آغاز پاییز امسال و اعلام آمادگی برای افتتاح سرکنسولگری ارمنستان در تبریز، نویدبخش فصلی نوین در روابط تهران – ایروان است. این اقدام، بخشی از استراتژی مهم ارتباط همسایگی است که در دولت رئیسی به آن اهمیت داده شده و توانسته به دانش و توان دیپلماتیک ایران در منطقه و جهان، اعتبار و قدرت بیشتری ببخشد. اما ظاهراً برخی از رسانه های تندرو و حاشیه دار ترکیه، تاب تحمل این اقدام ایران را ندارند.
این در حالی است که اقدام هوشمندانه ایران برای توسعه روابط با ارمنستان، بر اساس اصل منافع ملی و استقلال در اتخاذ تصمیمات مهم بوده و ارتباطی با کشورهای دیگر ندارد.
بعد از آخرین جنگ آرتساخ یا قره باغ تنش ها با وقوع جنگ اوکراین داغ تر شده است. ناتو قصد دارد جنگ اوکراین را به گرجستان و ارمنستان و آذربایجان برساند. اما جنگ آرتساخ یا قره باغ اگر پانترکها و یهود در هیات حاکمه خاندان علیف نفود نمی کردند با گفتگو قابل پیش گیری بود
ارمنستان و جمهوری آذربایجان روز سه شنبه باردیگر یکدیگر را به تیراندازی اطراف منطقه قره باغ متهم کردند؛ نزاعی که از هر دو طرف چند کشته گرفته است.
وزارت دفاع جمهوری آذربایجان بیان کرد ۳ نظامی این کشور بر اثر درگیریها نزدیک گذرگاه لاچین جان باختند. وزارت دفاع ارمنستان نیز اطلاعیه داد ۴ تن از نظامیان کشته و ۶ تن دیگر نیز زخمی شدند.
وزارت امور دفاع ارمنستان در بیانیه خود گفت نیروهای جمهوری آذربایجان حدود ساعت ۴ بعد از ظهر به سمت نظامیان ارمنستانی که سرگرم انجام دادن کارهای مهندسی نزدیک روستایی در استان سیونیک بودند، آتش گشوده اند. این وزارتخانه همچنین بدون اشاره به جزئیات افزود نیروهای ارمنستان نیز به اقدامات تقابلی روی آورده اند.
وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نیز گفتند که نیروهای این کشور با “تیراندازی شدید” نیروهای ارمنی مستقر در استان سیونیک روبرو شده اند.
رئیسجمهور آذربایجان با اشاره به عدم ارتباط بین جمهوری آذربایجان و نخجوان از طریق خاک ارمنستان، گفت: این ارتباط از طریق ایران انجام خواهد شد. پروژه ساخت جاده از ایران به نخجوان و از آنجا به بازارهای در حال آمادهسازی است.
الهام علیاف رئیسجمهور آذربایجان در سخنرانی پایانی خود در نشستی درباره نتایج عملکرد دولت این کشور در سهماهه اول سال جاری میلادی اظهار داشت: وقتی خط لوله گاز قرهباغ که ارمنیها در آن زندگی میکنند، خراب شده بود و در مدتی که گاز در آنجا وجود نداشت، به دنیا گفتند که “آذربایجان در اینجا فاجعه انسانی بهبار میآورد.”، در حالی که خودشان ۱۵ سال گاز نخجوان را قطع کردند و در این وضعیت نگه داشتند، در نخجوانی که زمستان سختتر است و هوای یخبندان آن به منفی ۳۰ درجه میرسد.
اظهارات پاشینیان به درخواستهای «الهام علی اف» رئیسجمهور جمهوری آذربایجان برای گشایش یک «کریدور» که سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان را از طریق ارمنستان به نخجوان متصل میکند، اشاره دارد.
انتقاد شدید نخستوزیر ارمنستان درست چند روز قبل از دیدار برنامهریزی شده وی با علی اف و «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهور روسیه در سوچی مطرح شده است که قرار است روز جمعه (پنجم آذرماه) برگزار شود.
پاشینیان سپس با اشاره به این موارد ادامه داد: «ما بارها گفتهایم و تکرار میکنیم که درباره هیچ موضوعی در قالب “منطق کریدور” بحث نمیکنیم. این به مفهوم این نیست که ما دستورکار گشایش ارتباطات منطقهای را رد میکنیم».
نخستوزیر ارمنستان ادامه داد، با توجه به اینکه ارمنستان ۳۰ سال است تحت محاصره ترکیه و جمهوری آذربایجان است، «شاید بیشتر علاقمند به باز کردن ارتباطات منطقهای باشد».
وی با اشاره به این مسئله ادامه داد که باکو دستورکار «کریدور زنگهزور» را مطرح کرده است تا روند گشایش ارتباطات منطقهای را به طور کلی متوقف کند.
طبق این گزارش، این مقام ارشد ارمنستان سپس در ادامه از جامعه بینالملل خواست تا به این قضیه ادعاهای ارضی جمهوری آذربایجان درباره قلمرو ارمنستان ورود کنند و این موضوع را جدیتر بگیرند زیرا لفاظیهای خصمانه رئیسجمهور جمهوری آذربایجان که مدام تأکید میکند کشورش «آنچه را که بخواهد انجام خواهد داد» با «اوباشگری بینالمللی» هم مرز است.
وی در این خصوص توضیح داد: «(جمهوری) آذربایجان سیاست تهاجمی را دنبال میکند. آذربایجان همیشه یک سیاست تهاجمی را دنبال کرده است، وظیفه ما این است که با استفاده از همه اهرمهای بین المللی جلوی سیاست تهاجمی آذربایجان را بگیریم. در مجموع، هیچ تغییری در ۱۵ سال گذشته در سیاست (جمهوری) آذربایجان به وجود نیامده است و بعد از جنگ تهاجمیتر شده است. ما باید از تهاجم آذربایجان علیه خود این کشور استفاده کنیم».
پاشینیان با بیان این که در نشست ماه آینده دموکراسی، سیاستهای تهاجمی جمهوری آذربایجان را مطرح خواهد کرد، گفت: «باید از ساز و کارهای بینالمللی علیه (جمهوری) آذربایجان استفاده شود».
طبق این گزارش، ارمنستان به اجلاس دموکراسی «جو بایدن» رئیسجمهور آمریکا دعوت شده است و این در حالی است که جمهوری آذربایجان و ترکیه دعوت نشدند.
پاشینیان سپس به جمهوری آذربایجان درباره تداوم تهاجم علیه ارمنستان هشدار داد و گفت: «این حمله (جمهوری) آذربایجان و کشورهای مشوق آن به حاکمیت، دولت و استقلال و دموکراسی ارمنستان است. ما در تمامی عرصههای بینالمللی ممکن، این موضوع را پیگیری میکنیم».
نخستوزیر ارمنستان همچنین اعلام کرد که اگر در جریان نشست آتی وی با علی اف توافقی صورت گیرد، سندی خواهد بود که بیانگر قصد-کمیسیونی-برای آغاز تحدید و تعیین مرزهای بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان است.
پاشینیان هفته گذشته اعلام کرد که ایروان از پیشنهادهای جدید ارائه شده از سوی مسکو در مورد تعیین مرزها حمایت می کند. با این حال، وی روز سهشنبه به خبرنگاران گفت که پیشنهادهای روسیه تفاوت چندانی با پیشنهادات قبلی ندارد.
وی در این خصوص گفت: «وقتی می گوییم این پیشنهاد برای ارمنستان قابل قبول است، نمی گوییم که ۱۰۰ درصد با مواضع ارمنستان مطابقت دارد. ما می خواهیم نشان دهیم که مایل به یافتن راه حل هستیم».
نخستوزیر ارمنستان با تأکید بر این موضوع که تنها توافقی که ممکن است در نشست آتی با علی اف به امضا درآید، تشکیل کمیسیونی برای رسیدگی به روند مرزبندی و تعیین حدود مرزها گفت: «این تصور وجود دارد که سندی در مورد مرزبندی مشخص امضا خواهد شد. چنین چیزی ممکن نیست».
پاشینیان همچنین تصریح کرد که تعیین حدود و مرزها، آرتساخ (قره باغ کوهستانی) و رفع انسداد منطقهای موضوعات جداگانهای هستند که نیازمند رویکردها و روشهای بحث متفاوت هستند.
پاشینیان در این خصوص توضیح داد: «آیا بحث آرتساخ (قره باغ کوهستانی)، مسئله یک قلمرو است؟ همانطور که متوجه شدیم، مسئله قلمرو نیست. مسئله آرتساخ، موضوع حق و حقوق است و ربطی به قلمرو ندارد».
جنگ سال گذشته بر سر منطقه قره باغ کوهستانی در تاریخ نهم نوامبر ۲۰۲۰ (۱۹ آبان ۱۳۹۹) با توافق آتشبس به امضای «نیکول پاشینیان»، رئیس جمهور ارمنستان، «الهام علی اف» رئیس جمهور جمهوری آذربایجان و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه پایان یافت و و روسیه به عنوان میانجی این توافق نقش آفرینی کرد.
مسئولان جمهوری آذربایجان بخصوص الهام علیاف مدتی پس از امضای توافق آتشبس قرهباغ در نوامبر ۲۰۲۰ که به درگیریهای مرگبار ۴۴ روزه بین دو جمهوری ارمنستان و آذربایجان بر سر این منطقه پایان داد، به تنشآفرینی مرزی و توسل به اظهارات جعلی برای زمینهسازی ایجاد کریدور زنگهزور روی آوردند.