سحر تاج‌بخش رئیس سازمان هواشناسی کشور در یک برنامه تلویزیونی درباره وضعیت بارندگی‌ها طی سه هفته اخیر اظهار کرد: این بارندگی‌ها در سطح کشور در شرایط مناسبی بودند. اگرچه بارندگی‌ها به طور کلی کمتر از نرمال هستند اما پیش‌بینی می‌شود که طی هفته‌های آینده به حد نرمال برسند. با وجود بارندگی‌هایی که اتفاق افتاد نیمه شمالی کشور حتی استان‌های ساحلی وضعیت مناسبی ندارند.

 این در حالی است که پاییز سال جاری نیز کم‌بارشی شدیدی وجود داشت و طی دو سال گذشته هم خشکسالی در کشور حاکم بود بنابراین کشاورزان در شمال کشور وضعیت خوبی ندارند اما به دلیل اینکه بارندگی‌ها در جنوب کشور تمرکز داشتند استان‌های جنوبی به‌خصوص استان بوشهر وضعیت مناسبی دارند.

پیش‌بینی بارش‌های مناسب طی هفته‌های آینده

رئیس سازمان هواشناسی درباره بارش‌های ماه‌های آینده گفت: طی ماه‌های آینده قطعا بارش‌هایی خواهیم داشت و به حد نرمال نیز خواهند رسید اما الگوهای آن‌ها نیز همچون سه هفته گذشته است و تمرکز در جنوب کشور خواهد بود. براساس پیش‌بینی‌های انجام شده تا نیمه‌های اردیبهشت نیز این بارش‌ها با همین الگو در جنوب کشور حتی تا بیش از حد نرمال و در شمال کشور کمتر از نرمال خواهد بود و شرایط توزیع بارش‌ها اصلا مناسب نیست. حتی در بارش های هفته آینده نیز تمرکز بیشتر در جنوب کشور خواهد بود.

کاهش دمای دی ماه طبیعی بود

وی افزود: طی دی‌ماه و اوایل بهمن‌ماه شدیدترین کاهش دمای کشور را داشتیم و این میزان از کاهش دما در این بازه زمانی طبیعی است. چند سال اخیر به دلیل افزایش دما و خشکسالی تجربه زمستان سرد برای ما ملموس نبود. اما الگوی زمستانی همین هوای سرد است و به دلیل عدم تجربه هوای سرد طی چندسال اخیر، چند استان در کاهش دما رکورد زدند.

تاج‌بخش افزود: در برخی از شهرها که رکورد دما زده شد این کاهش دما بی‌سابقه نبود ولی به دلیل اینکه در بازه زمانی چند سال گذشته چنین کاهش دمایی اتفاق نیفتاده بود، برخی تصور کردند که زمستان سخت و بی‌سابقه‌ای رخ داد. با وجود پدیده سرما در تمام استان‌ها این کاهش دما در خراسان رضوی از جمله فریمان از سایر نقاط چشمگیرتر بود.

پیش‌بینی افزایش دما برای روزهای باقی‌مانده زمستان

رئیس سازمان هواشناسی درباره وضعیت دما طی هفته‌های آینده گفت: الگوهای هواشناسی نشان‌دهنده کاهش دما طی هفته‌های آتی نیست و از هفته آینده شاهد افزایش دما خواهیم بود و بعد از عبور این دو موج بارشی در هفته پیش‌رو برای اکثر نقاط کشور افزایش دما خواهیم داشت. این در حالی است که الگوهای پایدار تا آخر هفته نیز وجود خواهد داشت.

وی درباره پیش‌بینی جوی هفته آینده گفت: دو موج متوالی بارش برف و باران طی دو هفته آینده پیش‌بینی می‌شود که در آن موج بارشی نیز تمرکز بر جنوب کشور و زاگرس مرکزی خواهد بود و همچنین تهران نیز به‌ویژه نواحی شمالی بارش برف و باران را تجربه خواهند کرد.

تاج‌بخش درباره نوع خدمات سازمان هواشناسی تصریح کرد: سازمان هواشناسی دارای یک دانش میان‌رشته‌ای و خدمات گسترده است. در حوزه حمل‌ونقل اگر گزارش فشار را طی نیم ساعت به هوانوردی‌ها منتقل نکنند پروازها اتفاق نخواهد افتاد و ارتباط تنگاتنگی با هوانوردی دارد. هواشناسی همچنین در حوزه کشاورزی، دریایی، حرکت کشتی‌ها و حمل‌ونقل دریایی، محیط زیست برای کنترل آب، وزارت نیرو برای کنترل مصرف آب، وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی به صورت روزانه ارتباط تنگاتنگی دارد و خیلی از تصمیمات این سازمان‌ها براساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی است.

هشدارهای نمادین یا تاثیرگذار؟

رئیس سازمان هواشناسی درباره میزان اعتنا و اهمیت سازمان‌ها و عموم مردم و هشدارهای هواشناسی گفت: در بسیاری از موارد هشدارها کاربردی هستند. در سرمای اخیر براساس هشدارهای صادر شده میزان کنترل مصرف گاز و انرژی کنترل شد و در سیلاب‌ها نیز این هشدارها بسیار کمک‌کننده بودند و حتی در حوزه خشکسالی نیز بسیار موثر بود.

وی افزود: در سازمان هواشناسی جهانی دستورالعمل‌هایی صادر شد که هشدارها تاثیرمحور صادر شود. به این صورت که در استان‌ها ذکر شود که میزان بارندگی‌ها به چه شکل خواهد بود و در کجا چه تاثیری خواهد گذاشت تا مخاطبان براساس آن هشدارها بتوانند موقعیت را مدیریت کنند. اما برای صدور این هشدارها نیاز به داده‌ها و اطلاعات به روز است. به طور مثال برای هشدار ردیف باد شدید نیاز است تا داده‌های مورد نیاز در مورد سازه‌های ناپایدار و یا درختان فرسوده در نقاط مختلف به سازمان هواشناسی ارائه شود و در هشدارهای سیل نیز به داده‌های برخط درباره دبی رودخانه‌ها نیاز وجود دارد که این داده‌ها به روز باشند تا پیش‌بینی‌ها نیز دقیق‌تر در اختیار مخاطبان اعم از مردم و دستگاه‌ها قرار گیرد. اما زمانی که اطلاعات در اختیارمان نیست نمی‌توانیم خروجی مدل‌ها را با اطلاعات دقیق در اختیار سازمان‌ها و مردم قرار دهیم.

تاج‌بخش در پاسخ به این سوال که آیا چنین داده‌هایی در کشور وجود دارند یا خیر، گفت: این داده‌ها در دست سازمان‌هایی همچون شهرداری و غیره وجود دارد اما نمی‌توان بر ضرورت وجود پایگاه‌های داده‌های ملی چشم‌پوشی کنیم. در برخی از دستگاه‌ها همچون وزارت نیرو مکاتبات لازم انجام شده است تا داده‌های برخط و به روز در اختیار سازمان هواشناسی قرار داده شود و هیچ مانعی وجود ندارد و در تلاش هستیم با باقی دستگاه‌ها نیز مکاتبات و اقدامات لازم انجام شود.

رئیس سازمان هواشناسی افزود: جلسات بسیاری با ستاد مدیریت بحران برگزار شده و تلاش شده است که شرایط مدیریت بهبود یابد و استان‌هایی که دچار بحران می‌شوند با شرایط بهتری مدیریت شوند.

تغییر اقلیم و تغییر اراضی عامل شکنندگی کشور در برابر شرایط جوی

وی درباره میزان دقت و درستی هشدارها گفت: در صدور هشدارها نکاتی همچون افزایش تغییر اقلیم و رخداد پدیده‌های حدی، زیرساخت‌های نه‌چندان مناسب کشور و تغییر کاربری اراضی بسیار تاثیرگذار است. بنابراین در شرایطی که مسیر رودخانه‌ها با ساخت و ساز تغییر داده شود با بارندگی‌های اندکی که اتفاق می‌افتد و به مثال در ایستگاه‌های سنجنده که به میزان شش میلی‌متر ثبت می‌شود به دلیل وجود این سازه‌های غیرقانونی تبدیل به سیل می‌شود. این مسائل موجود باعث شده است که کشور ما به خاطر شرایط جوی شکننده شود. بنابراین وظیفه داریم که هشدارها را صادر کنیم تا دستگاه‌های مرتبط هوشیار باشند.

تاج‌بخش درباره هواشناسی دریایی و نوع کار آن گفت: هواشناسی دریایی یکی دیگر از بخش‌هایی است که خدمات هواشناسی به آنها ارائه می‌شود و از جمله امکانات موجود در این زمینه ایستگاه‌های دریایی و رادار موج که با شرکت‌های دانش‌بنیان تفاهم شده است تا ساخته شوند که در این صورت اطلاعات به روز دریافت می‌شود. اما نکته قابل توجه این است که سامانه‌های پایش نیاز شدیدی به به‌روز رسانی دارند.

سازمان هواشناسی با استانداردهای جهانی فاصله دارد

رئیس سازمان هواشناسی افزود: شبکه دیده‌بانی سازمان هواشناسی، یک شبکه متشکل از انواع ایستگاه‌های جوی است. ما با استاندارهای جهانی تا حدودی فاصله داریم بنابراین بروز رسانی، تقویت و انسجام آنها اهمیت بیشتری دارد تا در نقاط متعددی ایستگاه‌های دیده‌بانی داشته باشیم که عامل کلیدی و مهم در این زمینه تامین اعتبارات است. اعتبارات سازمان هواشناسی در مقایسه با سایر کشورها اختلافات بسیار فاحشی دارد که اگر به این اعتبارات دست یابد شرایط به‌صورت چشمگیری بهتر می‌شود. به طور مثال بودجه سازمان هواشناسی ایران با آلمان حدود یک بیستم، با عربستان یک دهم و چین یک دویستم اختلاف دارد.

وی ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه همیشه نگاه ویژه‌ای به تجهیزات سازمان هواشناسی داشته اما تجهیزاتی که در گذشته با هزینه اندک خریداری می‌شد در حال حاضر با هزینه‌های میلیونی خریداری می‌شود که نیاز به جهش اساسی در میزان بودجه وجود دارد.

تاج‌بخش درباره اینکه آیا تحریم‌ها نیز در تهیه تجهیزات تاثیرگذار بوده‌اند یا خیر، گفت: در برخی موارد تحریم‌ها نیز تاثیرات منفی گذاشته است. از جمله این تجهیزات، تجهیزات فرودگاهی و رادارها هستند که تحریم‌ها در تهیه آنها تاثیر گذاشته‌اند. در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری ۱۳ تفاهمنامه در زمینه ساخت رادارهای هواشناسی، سنجنده‌های گرد و خاک و رادارهای موج منعقد شده است که امیدواریم اولین دریافت‌کننده این داده‌ها باشیم. در حال حاضر موافقتنامه‌ها منعقد شده است و امیدواریم که شرکت‌ها بتوانند آن را تامین کنند.

ظرفیت‌های هواشناسی برای صدور هشدارهای پیامکی

رئیس سازمان هواشناسی درباره اینکه آیا سازمان هواشناسی آمادگی صدور هشدارهای هواشناسی از طریق پیامک را دارد یا خیر؟ گفت: ظرفیت صدور هشدار به‌خصوص به کاربرانی که در منطقه خطر هستند را دارد. در حال حاضر نیز سازمان مدیریت بحران این هشدارها را از طریق پیامک صادر می‌کنند. سازمان هواشناسی نیز آمادگی کامل دارد تا هم خود و هم از طریق شرکت‌ها اطلاع‌رسانی‌های لازم را از طریق پیامک و تجهیزات مکانی به مردم برساند. نکته قابل توجه این است که ظرفیت‌ها وجود دارد اما در اختیار سازمان هواشناسی نیست.

وی درباره تغییر اقلیم در کشور گفت: کشور ما نیز متاثر از مساله تغییر اقلیم قرار گرفته است. کاهش بارش و افزایش دما موجب شده است تا کشور دچار خشکسالی خزنده شود و بارندگی‌ها نیز کمبود آب را جبران نکند. افزایش دما در کشور و افزایش تبخیر در کشاورزی، تخریب سکونتگاه حیوانات اهلی و وحشی، افزایش دمای اقیانوس‌ها و اسیدی شدن آنها تاثیرات مخربی گذاشته است.

تاج‌بخش همچنین درباره هوای قانون پاک اظهار کرد: در قانون هوای پاک طبق ماده ۲۶، سازمان هواشناسی در صدور هشدار سیل و آلاینده‌ها وظیفه بسیار مهمی دارد. اما نیاز است که تجهیزات سخت‌افزاری بسیاری برای پیش‌بینی هشدار سیل در بسیاری از نقاط کشور فراهم شود که در بخش سخت‌افزاری ضرورت تامین تجهیزات ایستگاه‌های دیده‌بانی و باران‌سنجی بسیار وجود دارد.

رئیس سازمان هواشناسی افزود: در حوزه اطلاع‌رسانی آلودگی هوا برای ۱۰ کلانشهر کشور توسط سازمان هواشناسی سیاهه انتشاری انجام می‌شود که نیاز است در سال ۱۴۰۱ بروزرسانی شود. آنچه که در ظرفیت‌های سازمان هواشناسی بود انجام شده است اما در حوزه سخت‌افزاری نیاز به تامین اعتبارات است.

تغییر استانداردهای شاخص کیفیت هوا یا تغییر واکنش در برابر آلودگی هوا؟

وی درباره مساله تغییر استانداردهای کیفیت هوا گفت: نمی‌توان استانداردها را تغییر داد چراکه در تمام دنیا شاخص‌ها و تعاریف آن‌ها به همین شکل است و تنها می‌توان نحوه برخورد و واکنش نسبت به آن را تغییر داد. به طور مثال اگر در حال حاضر در شاخص ۱۵۰ مدارس تعطیل می‌شوند از شاخص ۲۰۰ به بعد مدارس تعطیل شوند. نکته مهم این است که این تغییرات در سلامت مردم تاثیرات منفی دارد. چراکه آلاینده‌ها در ضریب هوش و تنفس آنها تاثیرگذار است. اما دائما هم نمی‌توان مدارس و ادارات را تعطیل کرد چراکه با تعطیلی‌های پی در پی در امور کشور مشکل ایجاد می‌شود. بنابراین اقدام مناسب کنترل آلاینده‌ها است.

تاج‌بخش درباره اینکه آیا در فصل بهار و تابستان مجددا خیزش گرد و خاک پیش‌بینی می‌شود یا خیر، گفت: با توجه به اینکه خیزش گرد و خاک به منابع مختلفی از جمله داخلی و خارجی وابسته است و رودخانه‌هایی که در کشورهای همسایه وجود دارند، خشک شده‌اند در بهار و تابستان احتمال خیزش گرد و خاک وجود دارد. این در حالی است که بسیاری از منابع داخلی همچون تالاب‌های خشک شده نیز وجود دارند که با وزش باد خیزش گرد و خاک اتفاق می‌افتد.