خانم میانسال بعد از نوشتن چندین صفحه با کامپیوتر خود، بامداد از خواب بیدار می شود. احساس بیحسی و سوزن سوزن شدن در انگشتان دست دارد. دست های خود را تکان می دهد. انگشتان خود را چند بار باز و بسته می کند. چند دقیقه بعد گزگز و بیحسی دست خوب می شود و دوباره می خوابد. قبلا” هم این مشکل چند بار برای او ایجاد شده و اتفاقا” احساس کرده بود که قدرت دست او کم شده و اجسام از دست او به زمین می افتند.

نشانگان تونل مچ دست یا سندرم کانال کارپ چگونه ایجاد می شود؟

سندروم تونل کارپ یا کانال مچ دستی، بیماریی است که به علت فشار به عصب مدیان هنگام عبور از درون تونل مچ دستی ایجاد می شود.

در مچ دست مجرا و تونلی وجود دارد که به آن کانال کارپ یا تونل مچ دستی می گویند. در یک طرف این تونل استخوانچه های مچ دست قرار گرفته اند. ترتیب قرار گرفتن این استخوانچه ها بصورتی است که شکل یک قوس یا هلال یا ناو را بوجود می آورند. به دو طرف این قوس یا هلال یک رباط یا نوار بافتی محکم متصل شده که به آن رباط عرضی مچ دست Transverse carpal ligament می گویند.

از زیر رباط عرضی مچ دست که به رنگ سفید نشان داده شده است ۹ تاندون و یک عصب مدیان (به رنگ زرد) عبور می کند.

ترکیب این دو ساختمان یعنی از یک طرف مجموعه استخوانچه های مچ دست و از طرف دیگر رباط عرضی مچ دست یک کانال یا تونل را می سازد. از درون این کانال ۹ تاندون خم کننده انگشتان دست و عصب مدیان یا میانی عبور می کنند.

این تاندون ها و عصب از ساعد پایین آمده و از داخل تونل عبور کرده و به کف دست می رسند. عصب مدیان سپس در کف دست به شاخه هایی تقسیم شده و حس کف دستی انگشتان شست وسبابه و میانی و نیمه خارجی انگشت انگشتری و همچنین حرکات عضلات ناحیه تنار را تأمین می کنند.

عصب مدیان یک عصب حسی و حرکتی است. این عصب مسئول حس دادن به انگشتان شست و سبابه و میانی و نیمی از انگشت انگشتری و حس کف دست است. این عصب همچنین موجب تحریک عضلات برجستگی تنار می شود. برجستگی تنار در کف دست و در مجاورت انگشت شست بوده و حاوی عضلاتی است که شست را حرکت می دهند.

گاهی اوقات بنا به عللی فضای درونی این کانال تنگ می شود.

بطور مثال وجود یک تومور یا کیست در درون کانال می تواند فضای آن را تنگ کند و یا بد جوش خوردن یک شکستگی مچ دست می تواند موجب تغییر شکل استخوان شده و فضای کانال را تنگ کند، ولی در غالب اوقات علت کاهش فضا، تورم تاندون های خم کننده انگشتان و غلاف اطراف آنها است که از درون این فضا عبور می کنند.

این تاندون ها می توانند به علت حرکات مکرر و مداوم مچ دست و انگشتان متورم شوند. کارهایی مانند تایپ زیاد و یا استفاده زیاد از پیانو می توانند موجب بروز علائم سندروم کانال کارپ شوند. گاهی اوقات تورم تاندون ها و غلاف آنها به علت تغییرات هورمونی است که در دوران بارداری یا یائسگی برای بیمار ایجاد می شود.

چه عواملی باعث سندروم تونل کارپال می‌شود؟
دلیل اصلی ایجاد این سندروم، وارد آمدن فشار اضافه بر عصب مدین در تونل کارپال است. این فشار، می‌تواند ناشی از التهاب یکی از عناصر موجود در تونل کارپال باشد. نوروپاتی فشاری هنگامی ایجاد می‌شود که فشار اضافی وارد شده بر عصب مدین، باعث ایجاد علائم و تظاهرات بالینی شود.

علت دقیق ابتلا به این بیماری اغلب ناشناخته است. وضعیت آناتومی خاص بدن شخص، در ابتلا به سندروم تونل کارپال نقش اصلی را دارد. بااین حال، برخی از علل می‌توانند در افزایش فشار و ایجاد التهاب در تونل کارپال مؤثر باشند، از این عوامل می‌توان موارد زیر را نام برد

روماتیسم مفصلی
نقرس
آمیلوئیدوز
عفونت‌ها
آرتریت پسوریاتیک
خارهای ناشی از آرتروز در استخوان‌های مچ دست
تومورها
گانگلیون کیست
شکستگی یا دررفتگی‌های مچ دست
حرکات تکراری دست و مچ دست

وجود برخی از ریسک فاکتورها، احتمال ابتلا به سندروم تونل کارپال را افزایش می‌دهند. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

زنان بیشتر از مردان به این سندروم مبتلا می‌شوند.
با افزایش سن احتمال ابتلا به این بیماری افزایش پیدا می‌کند و ابتلا به آن در سنین کودکی و نوجوانی نادر است. بیشتر موارد ابتلا به این بیماری در سنین بالاتر از ۴۰ سالگی دیده شده است.
در دوران بارداری، به‌علت تغییرات هورمونی و افزایش کلی در حجم مایعات بدن، احتمال افزایش فشار برعصب مدین در تونل کارپال وجود دارد.
برخی از بیماری‌ها مانند: دیابت، کم‌کاری غده تیروئید و فیبرومیالژیا، احتمال ابتلا به این بیماری‌ را افزایش می‌دهند.
چاقی
مصرف الکل
وراثت نیز نقشی مهم در ابتلا به این بیماری دارد. احتمال ابتلا افرادی که پدر، مادر یا افراد نزدیک به آن‌ها به این بیماری مبتلا بوده‌اند، بیشتر از سایر افراد است.

علائم و نشانه‌های سندروم تونل کارپال
علائم بیماری هنگامی ایجاد می‌شود که فشار برعصب مدین افزایش پیدا کند. اولین علائم اغلب در طول شب یا هنگام بیدار شدن در صبح ظاهر می‌شوند. ممکن است بیماران هنگام بیدار شدن احساس کنند که باید دستان خود را تکان دهند. این احساس ناخوشایند، ممکن است فرد را در طول شب از خواب بیدار کند.

از علائم شایع ابتلا به این سندروم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

احساس بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در دستان و مچ‌ها که اغلب در شب، شدت آن افزایش پیدا می‌کند.
تورم و بزرگ شدن انگشتان
احساس ضعف و افتادن اجسام از دست
ناتوانی در انجام کارهایی مانند: نگه‌داشتن کتاب در دست، نوشتن و استفاده از صفحه کلید کامپیوتر
کاهش حس در سر انگشتان
علائم اغلب به‌آرامی آغاز شده و ممکن است در هرزمانی اتفاق بیفتند. اما به علت وضعیت خاص قرارگیری مچ‌های دست در هنگام خواب، وقوع علائم در شب‌ها شایع‌تر است. این علائم می‌تواند باعث بیدارشدن شخص شوند.
آیا سندروم تونل کارپال خطرناک است؟
با انجام برخی تغییرات در سبک زندگی و درمان‌های غیر جراحی، در اغلب موارد علائم ناشی از این سندروم کاهش پیدا کرده و عارضه بلندمدتی نیز برای بیمار ایجاد نمی‌شود.

با این حال، عدم درمان آن می‌تواند باعث وارد شدن آسیب دائمی بر عصب مدین شود. آسیب دائمی بر عصب مدین می‌تواند احساس و کارایی دست‌ها را برای همیشه تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، عدم درمان در زمان مناسب ممکن است باعث شدت یافتن علائم و از دست رفتن فرصت برای انجام درمان‌های غیر جراحی شود.

تشخیص سندروم تونل کارپال چگونه است؟
برای تشخیص سندروم تونل کارپال، در ابتدا دکتر متخصص دست و شانه علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. پس از معاینه، می‌توان با انجام برخی از تست‌ها و روش‌های تصویربرداری، ابتلا به این سندروم را بررسی کرد:

تست تینل: در این تست، پزشک با ضربه زدن به عصب مدین در قسمت میانی مچ دست، ایجاد علائمی مانند درد، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن را بررسی می‌کند.
تست فالن: در این آزمایش، بیمار آرنج‌های خود را روی میز گذاشته و اجازه می‌دهد مچ دست آزادانه به جلو بیفتد. افراد مبتلا به سندرم تونل کارپ در طول ۶۰ ثانیه اول، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن را در انگشتان دست خود تجربه می‌کنند. هرچه سرعت ظهور بیشتر باشد، سندروم تونل کارپال شدیدتر است.
تصویربرداری: روش‌های تصویربرداری، هنگامی که نشانه‌های آرتریت، تروما و آسیب وجود داشته باشد، کمک‌کننده است. از این روش‌ها، می‌توان برای رد کردن سایر عللی، که ممکن است باعث ایجاد علائم مشابه در دست شوند، استفاده کرد.
نوار عصب-عضله: این آزمایش نحوه عملکرد عصب مدین را مشخص می‌کند.
تست سندروم تونل کارپال با کلیه این روش‌ها در کلینیک نیاوران قابل انجام است.

راه های پیشگیری از سندروم تونل کارپال

می‌توان با رعایت برخی از نکات، از ابتلا به این سندروم پیشگیری کرد. از مواردی که رعایت آن‌ها به پیشگیری از ابتلا به این بیماری کمک می‌کند، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• کاهش وزن، در صورت اضافه وزن یا چاقی
• درمان بیماری‌هایی که احتمال ابتلا به سندروم تونل کارپال را افزایش می‌دهند.
• در هنگام کار، آرنج‌های خود را بسیار نزدیک یا دور از بدن خود قرار ندهید.
• از قرار دادن مچ دستان خود در سطوح سخت، برای مدت طولانی خودداری کنید.
• اطمینان حاصل کنید ابزارهایی که برای کار از آن‌ها استفاده می‌کنید، اندازه‌ای مناسب برای دستان شما داشته باشد.
• در هنگام کار با صفحه کلید، صندلی را در ارتفاع مناسب قرار داده و مچ دستان خود را خم نکنید.

درمان سندروم تونل کارپال

برای درمان سندروم تونل کارپال مچ دست، می‌‌توان از روش‌های غیرجراحی و درصورت لزوم، روش‌های جراحی کمک گرفت. هدف اصلی در درمان این بیماری، درمان علت ایجاد کننده فشار اضافی برعصب مدین است. برخی از روش‌های غیرجراحی، که می‌تواند در درمان این بیماری کمک کننده باشد، شامل موارد زیر است:

• داروی سندروم تونل کارپال، شامل داروهای ضدالتهاب خوراکی
• تزریق استروئید
• مچ‌بندهای طبی
• داروهای خوراکی و تزریق استروئید، هنگامی کمک‌کننده است که شدت علائم خفیف بوده و مدت کوتاهی از ایجاد آن‌ها گذشته باشد.

استفاده از مچ‌بندهای طبی، از قرارگرفتن مچ‌ها در وضعیت تشدید کننده علائم در شب پیشگیری می‌کند. این مچ‌بندها، باعث کاهش علائم شده اما باعث درمان علت ایجاد این بیماری نمی‌شوند.

در برخی موارد ممکن است نیاز به انجام جراحی برای آزاد کردن عصب مدین باشد. روش‌های مختلفی برای انجام این جراحی وجود دارد که اساس همه آن‌ها، بر ایجاد برش در سقف تونل کارپال یعنی رباط عرضی کف دست و کاهش فشار بر عصب مدین است.